wtorek, 26 grudnia 2023

Komu zawdzięczamy pierwszą szopkę bożonarodzeniową?

 


Kluczową rolę w tradycji budowania szopek odegrał św. Franciszek z Asyżu (1181-1226), włoski duchowny katolicki, średniowieczny mistyk i stygmatyk, założyciel zakonu żebraczego.

24 grudnia 1223 roku zorganizował on w Greccio pierwszą na świecie żywą szopkę bożonarodzeniową. Przedstawiała ona wnętrze stajenki betlejemskiej w naturalnej skali, wraz z osobami i żywymi zwierzętami.

Kluczową rolę w tradycji budowania szopek odegrał św. Franciszek z Asyżu (1181-1226), włoski duchowny katolicki, średniowieczny mistyk i stygmatyk, założyciel zakonu żebraczego.

24 grudnia 1223 roku zorganizował on w Greccio pierwszą na świecie żywą szopkę bożonarodzeniową. Przedstawiała ona wnętrze stajenki betlejemskiej w naturalnej skali, wraz z osobami i żywymi zwierzętami.

Szopki w Europie:


Początkowo szopki powstawały tylko przy klasztorach franciszkańskich, jednak z czasem tradycja ich budowania rozpowszechniła się w całej Europie. Najbardziej rozwinęła się we Włoszech, gdzie można je oglądać nie tylko w czasie Bożego Narodzenia.

W Polsce tradycja ta zapoczątkowana została u schyłku XIII wieku przez zakon franciszkanów, który w tym czasie osiedlił się w naszym kraju. Do dzisiaj szopki cieszą się dużą popularnością. Obecnie są stawiane niemal we wszystkich świątyniach.

informacje ze strony:https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/2234887,komu-zawdzieczamy-pierwsza-szopke-bozonarodzeniowa


Szopka neapolitańska

 

Scenografia tej szopki nie jest historyczną rekonstrukcją narodzin Jezusa. Nie jest ona usytuowana w Palestynie w roku 0, ale w Neapolu w XVIII wieku i przedstawia scenki z życia miasta lub alternatywnie krajobraz górski, który przywodzi na myśl wioskę. Jej bohaterami są postacie w XVIII-wiecznych ubraniach.  Jej tradycja od początku czerpała z wzorców i modeli ludowych.  Właśnie z tego powodu neapolitańska szopka bożonarodzeniowa, czyli „Presebbio”, łączy w sobie duchowość i realizm, świętość i profanację, wystawiając spektakl pokornych, biednych, a nawet zdeformowanych postaci i w którym nierzadko zwykły ludzki komponent przeważa nad komponentem religijnym. Szopka neapolitańska składa się z dwóch odrębnych części, Tajemnicy i Różnorodności. Pierwsza jest reprezentowana przez chatę, stajnię lub jaskinię w której narodził się Jezus, a postacie które ją zamieszkują, to Święta Rodzina, wół, osioł, anioły. Druga część jest bardzo różnorodna i tworzy ona rozległy świat w którym poruszają się pasterze i rolnicy, sprzedawcy i Cyganie, handlarze ryb i hazardziści. Są obecne karczmy, stragany, sklepy, zwierzęta, wozy, często nawet sekcje domów, kuchnie, pokoje, które odsłaniają szczegóły minutowego życia. Szopka neapolitańska posiada charakterystyczne dla siebie postacie z których każda uosabia bardzo specyficzny symbol:

  • Benino, pasterz, który śni o szopce;
  •   Rybak, który łowi dusze;
  • Sprzedawca dusz,  który symbolizuje Eucharystię;
  • Cicci Bacchus, wariant pogańskiego boga wina i upojenia alkoholowego;
  • Zi 'Vicienzo and zi’ Pascale, czyli karnawał i śmierć;
  • Cygan, który przepowiada przyszsłośća wraz z nią mękę Jezusa;
  • Dwunastu sprzedawców żywności symbolizuje dwanaście miesięcy w roku: rzeźnik reprezentuje styczeń; sprzedawca serów – luty; ten, który sprzedaje kurczaki – marzec i tak dalej.

    Co więcej, miejsca neapolitańskiej szopki posiadają znaczenie symboliczne: rzeka to upływ czasu i bariera między życiem a śmiercią, gospoda to grzech, studnia – łączność między górą a dołem, niebem a ziemią.

     Szopka sycylijska



     

    Tradycja tworzenia szopki jest bardzo ceniona i szeroko rozpowszechniona na Sycylii. Pierwsza udokumentowana szopka pochodzi z 1494 roku z Termini Imerese. Scenografia odtworzona w starych sycylijskich szopkach to klasyczne ruiny i bukoliczne krajobrazy. Stolicą sycylijskiej sztuki tworzenia szopkek było Trapani ale od 1700 roku również Caltagirone gościło wielu prestiżowych mistrzów.

    Dwie typowe postacie szopki sycylijskiej to Sbaundatu lub scantatu ra stidda i Zu Innaru (wujek Gennaio lub Gennaietto). Pierwszy to pasterz, który patrzy na gwiazdę Kometę z otwartymi ustami, pełny zdumienia i zdziwienia i czasem wskazuje na nią palcem. Drugi to stary, przeziębiony pasterz, siedzący przy rozpalonym ogniu, którym się ogrzewa i który również proponuje Józefowi i Marii ogrzanie małego Jezusa. Inną powtarzającą się postacią jest Susi Pasturi, śpiący pasterz (susirisi po sycylijsku oznacza obudzić się).

    Szopka z Ameryki Południowej


     A propos obecności niezwykłych postaci w szopce, w Peru są postacie, o ile można je tak nazwać, których nie ma w żadnym innym kraju na świecie. Na przykład zamiast tradycyjnego wołu i osła, w chacie ze Świętą Rodziną znajdują się owca i lama! Właśnie to wełniste zwierzę ogrzewa Dzieciątko zastępując tradycyjnego osła. Peruwiańskie szopki są bardzo piękne i kolorowe dzięki postaciom ubranym w kolorowe, tradycyjne stroje. Bardzo często szopka jest ustawiana wewnątrz wydrążonej dyni, która jest następnie nacinana i malowana dekoracjami bożonarodzeniowymi. 

    więcej informacji na stronie:  https://www.holyart.pl/blog/boze-narodzenie/szopka-bozonarodzeniowa-na-swiecie-rozne-tradycje-ktorych-byc-moze-nie-znasz/

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz